Ik kreeg post van mijn betovergrootvader! Laatst vond ik online drie postkaarten terug waar de vishandel van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen paling bestelt bij een Deense visexporteur. Een toevallige, maar heerlijke genealogische ontdekking.

Trois cartes postales

Sur un site commercial de cartes postales et de cartes de prière, j’ai trouvé trois cartes postales où l’entreprise de pêche de mon arrière-arrière-grand-père commande des anguilles à un exportateur danois. La trilogie Dreissen des précédents articles de blog connaît ainsi un nouvel épilogue.

Ik was niet eens op zoek naar postkaarten. De site van de online marktplaats Delcampe gebruik ik vooral omwille van hun aanbod van bidprentjes, als genealogische bron. Ik zocht waarschijnlijk nog eens naar het bidprentje van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen, wiens exacte overlijdensdatum ik nog steeds niet ken. De dag van zijn begrafenis was 6 december 1941, dus weet ik wel dat het enkele dagen voordien moet geweest zijn. Dit gezegd zijnde: ik typ ‘Dreissen’ in het zoekveld, en warempel! Er duiken drie postkaarten van de firma ‘Ets. Dreissen & fils‘ op in het zoekresultaat.

Une découverte passionnante

Het zijn drie voorgedrukte postkaarten met de hoofding ‘Ets. Dreissen & fils’ en subtitel ‘Facteurs en poissons’. Het adres is ‘Quai aux Briques 66, Bruxelles’. Geen twijfel meer mogelijk! Dit gaat om postkaarten van de vishandel van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen (en zijn zonen). Het adres aan de ‘Quai aux Briques’, of de Baksteenkaai in het Nederlands, was me al bekend, onder andere dankzij de Brusselse Almenakken.

Ces cartes postales constituent un lien physique avec l’un de mes ancêtres, ce qui les rend si spéciales à mes yeux.

Eva Maes

Enthousiasmée par cette délicieuse trouvaille et par l’idée de pouvoir acheter ces cartes à un prix très raisonnable, j’ai immédiatement créé un compte chez Delcampe et mis les cartes dans mon panier d’achat. Je n’y avais encore rien acheté. En ce qui concerne les cartes de prière, il est souvent facile d’en trouver le scan numérique ailleurs. Pour moi, il n’est pas forcément nécessaire d’avoir une carte de prière physique sur papier à la maison. Mais je me suis dit que c’était différent. Ces cartes postales constituent un lien physique avec l’un de mes ancêtres, et c’est ce qui les rend si spéciales à mes yeux.

Poste vieux de près de 100 ans

En attendant, elles sont en ma possession, les trois cartes postales d’Ets. Dreissen, et j’ai pu les étudier de plus près.

Il s’agit de trois exemplaires usagés de cartes postales pré-imprimées de la société Ets. J. Dreissen Fils, que mon arrière-arrière-grand-père Jérôme Dreissen avait fait imprimer pour la correspondance professionnelle de son commerce de poisson en gros.

Poisson en gros

Ets. J. Dreissen Fils est le nom du grossiste en poisson selon les cartes postales. Ou encore “Établissement Jérôme Dreissen et fils”, que l’on peut traduire par “Establishment Jérôme Dreissen and sons”. Ces fils sont Alphonse, François (mon arrière-grand-père) et Jean. Tous trois ont participé à l’entreprise, mais c’est François Dreissen qui prendra la relève.

Onder de firmanaam staat ‘Facteurs en poissons‘. Het is oud Belgisch Frans voor wat men nu ‘Grossiste en poisson’ zou noemen in het Frans of ‘Visgroothandel’ in het Nederlands. Ook het opschrift ‘Importation directe de Harengs et Poissons‘ (‘Directe Import van Haring en Vis’) vertelt ons dat Jérôme Dreissen geen gewone viswinkel meer had, maar een groothandel. Eigenaardig dat ‘poissons’ telkens in het meervoud staat. Taalkundig klopt dit niet. Men is geen handelaar in ‘vissen’, maar in ‘vis’ als een geheel. Er zou dus ‘Facteurs en poisson’ moeten staan.

Quai aux Briques

Het adres van Jérôme Dreissens vishandel was dus ‘Quai aux Briques 66‘ (Baksteenkaai) in Brussel, aan de Vismarkt. Afgaande op de Brusselse Almenakken, de voorlopers van de telefoonboeken, was de vishandel Dreissen er sinds 1923 gevestigd. De Brusselse Almenak vermeldt ook ‘Quai aux Briques 32’, dus daar moet ook nog een pand zijn geweest. Voordien was het adres van de zaak in de Ossegemstraat (1920-1922) en in het begin in de Ransfortstraat 77 in Sint-Jans-Molenbeek, ook hun persoonlijk domicilieadres. Trouwens, tot 1904 staat Jérôme Dreissen in de Brusselse Almenak geboekt als kleinhandel in vis. Vanaf 1904 zet hij zich als groothandel in de markt.

Le Vismarkt d’aujourd’hui, entouré par Brandhoutkaai et Baksteenkaai, est toujours aussi animé, avec la nourriture et la gastronomie au premier plan. L’activité portuaire a disparu : les bassins ont été comblés au début du XXe siècle et, entre 1854 et 1874, l’église Sainte-Catherine a été construite sur l’ancien bassin Sainte-Catherine. Aujourd’hui, il n’y a plus de véritable marché aux poissons, mais pendant des décennies, cet endroit a été la Mecque des restaurants de fruits de mer à Bruxelles.

Maison de confiance depuis 1890

In kleine letters lezen we ook ‘Maison de confiance depuis 1890‘. Huis van vertrouwen sinds 1890. Dat is voor mij nieuw. Dat zou betekenen dat Jérôme (of een andere Dreissen maar wie dan?) zes jaar voor zijn huwelijk al actief was in de handel. Alleen vond ik geen enkele andere bron terug die dat bevestigt. Bij zijn huwelijk met Jeanne Van Roy gaf van Jérôme Dreissen ‘bediende’ als beroep aan. Vader Abraham is steeds sluiswachter geweest. Broer Jan was actief als technisch ingenieur en broer Léon was ambtenaar aan het ministerie van Bruggen en Wegen. Als 1890 als startdatum correct is: was Jérôme dan deeltijds actief in de vishandel, of is zijn beroep foutief vermeld in de huwelijksakte? Of is het een leugentje om bestwil? Om meer aanzien te creëren (wat wel meer gebeurt)? Ik ga er niet over vallen…

Roi Albert Ier

Deux cartes postales datent de 1930, la troisième de 1931. Tous les trois sont affranchis avec un timbre de 1 BEF (franc belge) à l’effigie du roi Albert I le roi des Belges de l’époque. Si vous observez l’estampillage des cartes de 1930, vous verrez qu’il a été réalisé avec un timbre à l’occasion des célébrations du centenaire de la Belgique, qui se sont déroulées de mai à septembre 1930. Un beau détail.

Alfred E. Borch A/S exportation de poisson

Les trois cartes sont adressées à M. Alfred Borch de Kolding, une ancienne ville portuaire du Danemark, dans le Jutland. Alfred Edvard Borch est directeur général de“Alfred E. Borch A/S Fiske- og åleeksport” (exportation de poissons et d’anguilles). Il a fondé l’entreprise en septembre 1909 avec son père, le commerçant Carl Sophus Borch. La société avait des bureaux à Helligkorsgade 14 à Kolding. Un H&M est situé à cette adresse

Danois

Jérôme Dreissen schreef de berichten naar zijn leverancier in het Deens. Had Jérôme al doende Deens geleerd (door internationale contacten?) en schreef hij de berichten zelf, of hij deed hij beroep op iemand die Deens kon? Er waren anno 1930 in een grote stad als Brussel ongetwijfeld wel mensen te vinden die Deens spraken. Nu zou een Belgische firma niet meer de moeite om in het Deens te schrijven (te e-mailen ongetwijfeld), maar onmiddellijk het Engels gebruiken. Engels is intussen de ‘lingua franca’ van de wereld geworden.

Contenu de la carte

Wat schreef Jérôme Dreissen nu in zijn berichten naar de heer Alfred Borch? Bij een eerste blik, kan je als Nederlandstalige er wel uit halen dat het om bestellingen van paling gaat. ‘Aal’ is ook in het Nederlands een ander woord voor ‘paling’. En ‘smaa’ doet denken aan ‘small’, dus zal ‘klein’ betekenen, en ‘extra tykke’ is ook haast hetzelfde als Nederlands: ‘extra dikke’. Hij vraagt dus om kleine, middelgrote, extra dikke paling, enz.

J’ai eu recours à un logiciel de traduction pour comprendre les détails spécifiques.

Comme nous l’avons mentionné, il s’agit de trois cartes sur une période d’un an entre 1930 et 1931 :

• 24 avril 1930
• 7 juillet 1930
• 4 mai 1931

24 avril 1930 : collaboration

Dit lijkt om een eerste contact te gaan met de Deense visexporteur Alfred Borch, waarbij Jérôme Dreissen zichzelf als verdeler voorstelt om de paling aan een goede prijs te kunnen verdelen op de Belgische markt. Er immers er veel vraag naar. Hij verwijst specifiek naar paling afkomstig uit Ringkøbing, een kuststad in westelijk Jutland.

7 juillet 1930 : Moins d’anguilles et une forte demande

Enkele maanden later blijkt dat Jérôme Dreissen al enige tijd de Deense paling van Alfred Borch op de Belgische markt heeft verkocht aan mooie prijzen. Desalniettemin klaagt hij in bericht dat er veel minder paling geleverd werd dan de voorbijgaande weken, terwijl de vraag in Brussel zeer hoog is.

4 mai 1931 : demande d’anguilles supplémentaires

Een jaar later houdt de samenwerking met Alfred E. Borch A/S stand en lijkt Jérôme Dreissen tevreden te zijn over de prijs die hij voor paling krijgt op de Belgische markt. Toch klaagt hij nog steeds dat de vraag naar paling hoger is dan het aanbod in België. Blijkbaar komt er niet alleen uit Denemarken, maar ook uit andere landen minder paling toe. Hij hoopt daarom grotere leveringen van paling te mogen ontvangen.

Moins d’anguilles

Les anguilles sont largement pêchées pour la consommation humaine. En Belgique, l’anguilleverte est un plat typique et aux Pays-Bas, l’anguille fumée est un mets recherché. Cependant, les stocks d’anguilles ont considérablement diminué dans les eaux européennes. L’anguille ou anguille européenne(Anguilla anguilla) figure sur la liste rouge de l’UICN, l’Union internationale pour la conservation de la nature, comme étant en danger critique d’extinction.

Jérôme Dreissen est resté actif en tant que poissonnier à Baksteenkaai, juste à côté du marché aux poissons de Bruxelles (le “Vismet”), jusqu’à sa mort en décembre 1941.

Hieronimus Gerardus Dreissen
°28/1/1867, Overpelt – † circa 3/12/1941, Brussel

Sources d’information

• Archives de Bruxelles, Almenakken
• Delcampe
• Inventaire du patrimoine architectural, Région de Bruxelles-Capitale, Bruxelles Pentagone, Baksteenkaai 66
• Kolding Wiki, Alfred E. Borch A/S
• Wikipedia, Anguille

---

Vous souhaitez être informé du prochain article de blog ?

---