Ik kreeg post van mijn betovergrootvader! Laatst vond ik online drie postkaarten terug waar de vishandel van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen paling bestelt bij een Deense visexporteur. Een toevallige, maar heerlijke genealogische ontdekking.

Drie postkaarten

Op een commerciële website waar postkaarten en bidprentjes worden verkocht, vond ik drie postkaarten waar de vishandel van mijn betovergrootvader paling bestelt bij een Deense exporteur. De Dreissen-trilogie van de voorbije blogposts krijgt op deze manier nog een epiloogje.

Ik was niet eens op zoek naar postkaarten. De site van de online marktplaats Delcampe gebruik ik vooral omwille van hun aanbod van bidprentjes, als genealogische bron. Ik zocht waarschijnlijk nog eens naar het bidprentje van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen, wiens exacte overlijdensdatum ik nog steeds niet ken. De dag van zijn begrafenis was 6 december 1941, dus weet ik wel dat het enkele dagen voordien moet geweest zijn. Dit gezegd zijnde: ik typ ‘Dreissen’ in het zoekveld, en warempel! Er duiken drie postkaarten van de firma ‘Ets. Dreissen & fils‘ op in het zoekresultaat.

Opwindende vondst

Het zijn drie voorgedrukte postkaarten met de hoofding ‘Ets. Dreissen & fils’ en subtitel ‘Facteurs en poissons’. Het adres is ‘Quai aux Briques 66, Bruxelles’. Geen twijfel meer mogelijk! Dit gaat om postkaarten van de vishandel van mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen (en zijn zonen). Het adres aan de ‘Quai aux Briques’, of de Baksteenkaai in het Nederlands, was me al bekend, onder andere dankzij de Brusselse Almenakken.

Deze postkaarten zijn een fysieke verbinding met een van mijn voorouders, en dat maakt ze voor mij zo bijzonder.

Eva Maes

Opgewonden door deze heerlijke vondst en het idee dat ik deze kaarten gewoon kon kopen voor heel schappelijke prijs, maakte ik meteen een account aan bij Delcampe en stopte de kaarten in mijn winkelmandje. Ik had er tot dan toe niet eens iets gekocht. Als het om bidprentjes gaat, vind je de digitale scan vaak ook gemakkelijk elders. Een fysiek prentje op papier thuis hebben, hoeft voor mij niet per se. Maar dit was anders, vond ik. Deze postkaarten zijn een fysieke verbinding met een van mijn voorouders, en dit maakt ze voor mij zo bijzonder.

Post van bijna 100 jaar oud

Intussen zijn ze in mijn bezit, de drie postkaarten van Ets. Dreissen, en heb ik ze van dichterbij kunnen bestuderen.

Het zijn drie gebruikte exemplaren van voorgedrukte postkaarten van het bedrijf Ets. J. Dreissen Fils, die mijn betovergrootvader Jérôme Dreissen heeft laten drukken voor professionele correspondentie van zijn visgroothandel.

Visgroothandel

‘Ets. J. Dreissen Fils’ is de naam van de visgroothandel volgens de postkaarten. Of voluit ‘Établissement Jérôme Dreissen et fils’, wat we kunnen vertalen als ‘Vestiging Jérôme Dreissen en zonen’. Die zonen zijn Alphonse, François (mijn overgrootvader) en Jean. Ze hielpen alle drie mee in de zaak, maar het is François Dreissen die de zaak zou overnemen.

Onder de firmanaam staat ‘Facteurs en poissons‘. Het is oud Belgisch Frans voor wat men nu ‘Grossiste en poisson’ zou noemen in het Frans of ‘Visgroothandel’ in het Nederlands. Ook het opschrift ‘Importation directe de Harengs et Poissons‘ (‘Directe Import van Haring en Vis’) vertelt ons dat Jérôme Dreissen geen gewone viswinkel meer had, maar een groothandel. Eigenaardig dat ‘poissons’ telkens in het meervoud staat. Taalkundig klopt dit niet. Men is geen handelaar in ‘vissen’, maar in ‘vis’ als een geheel. Er zou dus ‘Facteurs en poisson’ moeten staan.

‘Quai aux Briques’

Het adres van Jérôme Dreissens vishandel was dus ‘Quai aux Briques 66‘ (Baksteenkaai) in Brussel, aan de Vismarkt. Afgaande op de Brusselse Almenakken, de voorlopers van de telefoonboeken, was de vishandel Dreissen er sinds 1923 gevestigd. De Brusselse Almenak vermeldt ook ‘Quai aux Briques 32’, dus daar moet ook nog een pand zijn geweest. Voordien was het adres van de zaak in de Ossegemstraat (1920-1922) en in het begin in de Ransfortstraat 77 in Sint-Jans-Molenbeek, ook hun persoonlijk domicilieadres. Trouwens, tot 1904 staat Jérôme Dreissen in de Brusselse Almenak geboekt als kleinhandel in vis. Vanaf 1904 zet hij zich als groothandel in de markt.

De huidige Vismarkt, omringd door de Brandhoutkaai en de Baksteenkaai, bruist ook vandaag nog van activiteit, met voeding en gastronomie voorop. Havenactiviteit is er niet meer: de bekkens werden begin 20ste eeuw gedempt, en tussen 1854 en 1874 werd de Sint-Katelijnekerk gebouwd op het oude Sint-Katelijnebekken. Tegenwoordig is er ook geen echte vismarkt meer, maar al sinds decennia is deze plek het mekka van de vis- en schaaldierenrestaurants in Brussel.

‘Maison de confiance depuis 1890’

In kleine letters lezen we ook ‘Maison de confiance depuis 1890‘. Huis van vertrouwen sinds 1890. Dat is voor mij nieuw. Dat zou betekenen dat Jérôme (of een andere Dreissen maar wie dan?) zes jaar voor zijn huwelijk al actief was in de handel. Alleen vond ik geen enkele andere bron terug die dat bevestigt. Bij zijn huwelijk met Jeanne Van Roy gaf van Jérôme Dreissen ‘bediende’ als beroep aan. Vader Abraham is steeds sluiswachter geweest. Broer Jan was actief als technisch ingenieur en broer Léon was ambtenaar aan het ministerie van Bruggen en Wegen. Als 1890 als startdatum correct is: was Jérôme dan deeltijds actief in de vishandel, of is zijn beroep foutief vermeld in de huwelijksakte? Of is het een leugentje om bestwil? Om meer aanzien te creëren (wat wel meer gebeurt)? Ik ga er niet over vallen…

Koning Albert I

Twee postkaarten dateren van 1930, de derde is van 1931. Alledrie zijn ze gefrankeerd meet een postzegel van 1 BEF (Belgische frank) met het beeld van koning Albert I, de toenmalige koning van België. Wanneer je kijkt naar de afstempeling bij de kaarten uit 1930, zie je dat dit is gebeurd met een stempel ter gelegenheid van de Eeuwfeesten van mei tot september 1930 ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van België. Een leuk detail.

Alfred E. Borch A/S visexport

De drie kaarten zijn gericht aan de heer Alfred Borch uit Kolding, een oude havenstad in Denemarken, in Jutland. Alfred Edvard Borch is zaakvoerder van ‘Alfred E. Borch A/S Fiske- og åleeksport‘ (vis- en palingexport) en richtte het bedrijf op in september 1909 samen met zijn vader, koopman Carl Sophus Borch. Het bedrijf had kantoren in Helligkorsgade 14 in Kolding. Nu is er op dit adres een H&M gevestigd…

Deens

Jérôme Dreissen schreef de berichten naar zijn leverancier in het Deens. Had Jérôme al doende Deens geleerd (door internationale contacten?) en schreef hij de berichten zelf, of hij deed hij beroep op iemand die Deens kon? Er waren anno 1930 in een grote stad als Brussel ongetwijfeld wel mensen te vinden die Deens spraken. Nu zou een Belgische firma niet meer de moeite om in het Deens te schrijven (te e-mailen ongetwijfeld), maar onmiddellijk het Engels gebruiken. Engels is intussen de ‘lingua franca’ van de wereld geworden.

Inhoud kaarten

Wat schreef Jérôme Dreissen nu in zijn berichten naar de heer Alfred Borch? Bij een eerste blik, kan je als Nederlandstalige er wel uit halen dat het om bestellingen van paling gaat. ‘Aal’ is ook in het Nederlands een ander woord voor ‘paling’. En ‘smaa’ doet denken aan ‘small’, dus zal ‘klein’ betekenen, en ‘extra tykke’ is ook haast hetzelfde als Nederlands: ‘extra dikke’. Hij vraagt dus om kleine, middelgrote, extra dikke paling, enz.

Ik deed beroep op vertaalsoftware om de specifieke details te begrijpen.

Zoals gezegd, gaat het om drie kaarten over een tijdspanne van een jaar tussen 1930 en 1931:

• 24 april 1930
• 7 juli 1930
• 4 mei 1931

24 april 1930: samenwerking

Dit lijkt om een eerste contact te gaan met de Deense visexporteur Alfred Borch, waarbij Jérôme Dreissen zichzelf als verdeler voorstelt om de paling aan een goede prijs te kunnen verdelen op de Belgische markt. Er immers er veel vraag naar. Hij verwijst specifiek naar paling afkomstig uit Ringkøbing, een kuststad in westelijk Jutland.

7 juli 1930: minder paling en hoge vraag

Enkele maanden later blijkt dat Jérôme Dreissen al enige tijd de Deense paling van Alfred Borch op de Belgische markt heeft verkocht aan mooie prijzen. Desalniettemin klaagt hij in bericht dat er veel minder paling geleverd werd dan de voorbijgaande weken, terwijl de vraag in Brussel zeer hoog is.

4 mei 1931: vraag om meer paling

Een jaar later houdt de samenwerking met Alfred E. Borch A/S stand en lijkt Jérôme Dreissen tevreden te zijn over de prijs die hij voor paling krijgt op de Belgische markt. Toch klaagt hij nog steeds dat de vraag naar paling hoger is dan het aanbod in België. Blijkbaar komt er niet alleen uit Denemarken, maar ook uit andere landen minder paling toe. Hij hoopt daarom grotere leveringen van paling te mogen ontvangen.

Minder paling

Paling of aal wordt op grote schaal bevist voor menselijke consumptie. In België is ‘paling in ‘t groen‘ een typisch gerecht en in Nederland is gerookte paling een gewilde delicatesse. De palingstand is in Europese wateren echter drastisch afgenomen. De paling of de Europese aal (Anguilla anguilla) staat als ernstig bedreigde vissoort op de Rode Lijst van de IUCN, de International Union for Conservation of Nature.

Jérôme Dreissen bleef actief als vishandelaar aan de Baksteenkaai, vlak aan de Brusselse Vismarkt (de ‘Vismet’), tot aan zijn dood in december 1941.

Hieronimus Gerardus Dreissen
°28/1/1867, Overpelt – † circa 3/12/1941, Brussel

Bronnen

• Archief van Brussel, Almenakken
• Delcampe
• Inventaris van het Bouwkundig Erfgoed, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Brussel Vijfhoek, Baksteenkaai 66
• Kolding Wiki, Alfred E. Borch A/S
• Wikipedia, Paling

1. Belgische frank, BEF (€ 1 = BEF 40,3399 of 100 BEF = 2,4789 EUR) ↩︎
2. Deense kroon, DKK (€ 1 = DKK 7,453 of 1 DKK = 0,134 EUR) ↩︎

---

Graag een seintje bij het volgend blogbericht?

---